Türkiye’nin yeni iktisat modelinde düşük faizle yatırım, üretim, istihdam ve ihracatı destekleyen adımlar peş peşe devreye alındı. Mart ayında başlayan bu siyasetin olumlu tesirlerini Türkiye, hem büyümede hem istihdamda birebir vakitte ihracat artışında ve cari açığın minimize edilmesinde gördü. 83 milyon vatandaşın refahını önceleyen yeni iktisat siyasetine iş dünyasından da büyük takviye var.
FAİZ-KUR TAHTEREVALLİSİ
Fakat paradan para kazanan rantiyeci kesim, finans piyasalarında adeta terör estiriyor. Yüksek faizle kazanmaya alışmış kesitlerin faizler düştükçe dolara saldırma alışkanlığı dikkat çekiyor.
Türkiye, dolar üzerinden yapılan siyasi bir müdahale teşebbüsüyle karşı karşıya. Yüksek faizden beslenen tefecilerin kurları yükselterek yaptığı şantaj yurt haricinden kurgulansa da içerde icra edilmesine dayanak verenler var.
Bankalardaki dolarlarnkimin elinde?
RANT TEZGÂHI BU TÜRLÜ İŞLİYOR
Bankadaki parasını dövizde hesaplarında tutan kişi ve işletmelerin; TL cinsinden kredi almak için bankaların kapısını çalmaya başladı. Bankada parası olduğu biçimde, kredi kullanmak isteyen bu fırsatçılara birtakım bankalar çanak tutuyor. Kur ateşini körükleyen bu açgözlülüğe fırsat vermemesi beklenen bankalardan kimileri tam aksi tavır sergiliyor. Döviz mevduatını bozdurup yatırıma yönelmek isteyen bireyleri bu fikrinden caydırmak için kimi bankalar, “Dolarını bozmana gerek yok. Sana TL cinsinden kredi verelim” teklifinde bulunuyor.
MİLLETİN EKMEĞİNE GÖZ DİKTİLER
Yatırıma yönelmesi gereken kaynağı döviz hesaplarında tutan rantiye kısmı, doları yükselterek kazanmak isterken, bir yandan da TL’yi zayıf düşürüp vatandaşın alım gücünü düşürüyor. Dolar milyonerlerinin sebep olduğu kur spekülasyonları, artırım fırsatçılarının artırımlar fiyat artışları yapmasına da davetiye çıkarıyor.
89 MİYAR DOLARI ŞİRKETLERDE
Merkez Bankası datalarına bakılırsa 26 kasım tarihi itibariyle Türkiye’deki bankalarda 259 milyar 475 milyon dolarlık kaynak döviz mevduatlarında tutuluyor. 259 milyar dolarlık bir büyüklüğü aşan bu döviz mevduatları kime ilişkin? Bu kadar büyük bir kaynağı üretim, yatırım ve istihdam için kullanma imkanı varken, döviz kurlarının yükselişine umut bağlayanlar kimler? Bu döviz mevduatının 89 milyar 372 milyon doları şirketlere, 222 milyar 77 milyon doları ise şahısları ilişkin görünüyor.
DUR DİYECEK TEDBİRLER
Paradan para kazanan rantiye kısmı, yeni iktisat siyasetine saldırarak piyasalarda kıymetli bir algı bozulması oluşturdu. Küçük yerli yatırımcıların da peşine takıldığı kur manipülasyonunun önüne geçmek için ivedilikle atılabilecek adımlar var. Döviz kurunda yaşanan artışların yavaşlatılması ve Hazine’nin borçlanma maliyetinin azaltılmasına katkı sağlayacak teklifler konuşuluyor. Bu tekliflerin bir kısmı Merkez Bankası, bir kısmını da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafınca devreye alınabilir.
Döviz cinsi zarurî karşılıkların yarısı tahvil olsun
Dikkat çeken tekliflerin başında; bankaların Merkez Bankası’nda tutma mecburiyetinde oldukları mecburî karşılık yükümlülüklerininin bir kısmını döviz cinsinden Hazine tahvili olarak tutarak yerine getirme formülü geliyor. Bu durum hem döviz kurunu baskılar birebir vakitte Hazine’nin borçlanma maliyetlerini aşağı çeker. Merkez Bankası bilançosundaki Hazine tahvil portföyünü artıracak bu adım; bir yandan döviz cinsinden Hazine’nin borçlanma maliyetini azaltır başka yandan da kuru baskılar. Merkez Bankası’nın atabileceği bir başka adım ise gerçek dal tahvillerini alarak direkt kaynak transferi yapmak. Hem ABD’de birebir vakitte Avrupa’da başvurulan bu metotla bankaların kredilere yansıttığı faiz farklarının köpüğü alınabileceği lisana getiriliyor.
Atıl fonlar sisteme kazandırılsın kredi maliyeti düşsün
Bankalarının TCMB’de tuttuğu atıl fonların sisteme bir daha sokulabilmesinin de kurlar üstündeki baskılı azaltarak piyasayı rahatlatabileceği tabir ediliyor. Zira bankalar, Merkez Bankası nezdinde zarurî karşılık olarak 329 milyar TL tutuyor. Atıl olarak tutulan bu fonlara karşılık bankalar, Merkez Bankası’ndan haftalık olarak yaklaşık 365 milyar TL fon kullanmak zorunda kalıyor. Bankalar, bu fonlama meblağı üzerinden her yıl Merkez Bankası’na ödediği faizin maliyetini, kredi faizlerine yansıtıyor. Merkez Bankası’nın cari istikrara ait izlenen siyasetleri dikkate alarak, fonlama maliyetinin ortalaması tıpkı düzeyde olacak biçimde mevduat dolarizasyonunu azaltan bankalara teşvik edecek biçimde düşürülmesinin yerinde olacağı konuşuluyor.
Bankada dövizi olana kredi verilmesin
BDDK’nın alacağı kararla, bankalardaki döviz mevduatlarına kademeli olarak hesap idare fiyatı getirilmesi de bir diğer teklif olarak dikkat çekiyor. Döviz mevduatı tutan lakin bölümü itibariyle dövizle süreci olmayan şirketler ve bireylerin yeni krediye erişimleri sonlandırılabileceği seçeneği de dolara talebi azaltacak değerli bir formül olarak öne çıkıyor. Bu teklifin ayrıntısında ise bankaların kredi kullandırdığı işletmeleri gereksinim sırasına göre sınıflandırması var. Krediye acil muhtaçlığı olan işletmeler, ihracatçılar ve döviz kaybettirmeyici faaliyeti olan yerli üreticilerin öncelikli olarak kredi gereksiniminin karşılanması öneriliyor.
BDDK’nın atabileceği adımlar da var
Kur ateşini düşürmek için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nun da atabileceği adımlar var. BDDK, alacağı kararlar ve yayınlayacağı yönetmeliklerle bankaların döviz toplamasının önüne geçilebilir. Bu kapsamda, mevduat dolarizasyonu düşük olan bankalara daha az Zarurî Karşılık tutması kararlaştırmak mümkün. Mevduat dolarizasyonu düşük olan bankalara teşvik olarak; “Açık Piyasa İşlemleri’inde Merkez Bankası’na daha düşük faiz ödesin” önerisi de var.
Merkez Bankası
Bankadaki mevduatın yüzde 60’ı dövizde
Bankacılık bölümü toplam mevduatı geçen hafta 295 milyar 437 milyon lira (yüzde 6,2) artışla birinci kere 5 trilyon liranın üzerine çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafınca yayımlanan haftalık bültene göre, dalın kredi hacmi 26 Kasım prestijiyle 227 milyar 281 milyon lira arttı. Kelam konusu devirde toplam kredi hacmi 4 trilyon 425 milyar liradan 4 trilyon 653 milyar liraya çıktı.
TİCARİ KREDİLER 27 MİLYAR LİRA ARTTI
Datalara göre, tüketici kredileri meblağı, 26 Kasım prestijiyle 6 milyar 474 milyon lira artarak 757 milyar 603 milyon liraya yükseldi. Kelam konusu kredilerin 290 milyar 890 milyon lirası konut, 13 milyar 828 milyon lirası taşıt ve 452 milyar 886 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Kelam konusu periyotta taksitli ticari kredilerin fiyatı 27 milyar 44 milyon lira artarak 678 milyar 541 milyon liraya çıktı.
YERLİLER 1,8 MİLYAR DOLARLIK DÖVİZ BOZDU
Birebir devirde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 0,02 artışla 1 trilyon 931 milyar 930 milyon 644 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat yüzde 10,82 yükselişle 3 trilyon 11 milyar 138 milyon 473 bin lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 259 milyar 475 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu fiyatın 232 milyar 76 milyon doları yurt ortasında yerleşik şahısların hesaplarında toplandı. Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatındaki değişime bakıldığında, parite tesirinden arındırılmış bilgilerle 26 Kasım prestijiyle 1 milyar 848 milyon dolarlık azalış görüldü.
Merkez’in rezervi 126 milyar dolar
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) toplam rezervleri 26 Kasım haftasında 2 milyar 258 milyon dolar azalarak 126 milyar 146 milyon dolara geriledi. Kelam konusu devirde altın rezervleri, 1 milyar 361 milyon dolar azalarak 40 milyar 483 milyon dolardan 39 milyar 122 milyon dolara geriledi.
5 bankanın milletlerarası döviz piyasalarında kartel oluşturduğunu belirleyen Avrupa Birliği; Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse’e 344,4 milyon avro para cezası verdi. Karteli ifşa eden UBS cezadan muaf tutuldu.
AB Komitesi’nden döviz karteline ceza
Avrupa Birliği (AB), UBS, Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse bankalarının memleketler arası döviz piyasasında spot süreçlerde kartel oluşturduğunu bildirdi. AB Kurulu Kıdemli Lider Yardımcısı Margrethe Vestager, döviz piyasasında spot süreçlere yönelik kartel soruşturmalarının tamamlandığını deklare etti. Açıklamada, UBS, Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse bankalarının 2007-2013 yılları içinde avro, İngiliz sterlini, Japon yeni, İsviçre frangı, ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya doları ile Danimarka, İsveç ve Norveç kronları süreçlerinde kartel oluşturduklarının belirlendiği kaydedildi.
KURALA KARŞIT DAVRANIŞ
Kelam konusu 5 bankanın döviz kuru süreçlerini gerçekleştiren kimi çalışanlarının, hassas ayrıntıları ve ticari planları paylaştıklarına işaret edilen açıklamada, bu bireylerin sanal sohbet odalarında süreç stratejilerini koordine ettiklerinin ortaya çıkarıldığı kaydedildi.
Açıklamada, 5 bankanın zımnî muahede yapmasının finans bölümüne ziyan verdiği anımsatılarak, bankalarının kelam konusu davranışlarının AB kurallarına ters bulunduğu tabir edildi.
EN BÜYÜK CEZA HSBC’YE
HSBC’ye 174 milyon 281 bin avro, Credit Suisse’e 83 milyon 294 bin avro, Barclays’e 54 milyon 348 bin avro ve RBS’ye 32 milyon 472 bin avro olmak üzere dört bankaya toplam 344 milyon 395 bin avro para cezası verildiği bildirilen açıklamada, UBS’nin karteli ifşa ettiği nedeni öne sürülerek ceza almadığı açıklandı.
AB ülkelerinde faaliyet gösteren şirketlerin kesimlerinde rekabete alışılmamış bir durum olup olmadığını denetleme yetkisi AB Komisyonu’nda bulunuyor. AB Kurulu, kelam konusu incelemede rekabet yahut antitröst maddelerine ters bir durum tespit ederse buna son veriyor ve firmalara yüksek para cezaları uyguluyor.
FAİZ-KUR TAHTEREVALLİSİ
Fakat paradan para kazanan rantiyeci kesim, finans piyasalarında adeta terör estiriyor. Yüksek faizle kazanmaya alışmış kesitlerin faizler düştükçe dolara saldırma alışkanlığı dikkat çekiyor.
Türkiye, dolar üzerinden yapılan siyasi bir müdahale teşebbüsüyle karşı karşıya. Yüksek faizden beslenen tefecilerin kurları yükselterek yaptığı şantaj yurt haricinden kurgulansa da içerde icra edilmesine dayanak verenler var.
Bankalardaki dolarlarnkimin elinde?
RANT TEZGÂHI BU TÜRLÜ İŞLİYOR
Bankadaki parasını dövizde hesaplarında tutan kişi ve işletmelerin; TL cinsinden kredi almak için bankaların kapısını çalmaya başladı. Bankada parası olduğu biçimde, kredi kullanmak isteyen bu fırsatçılara birtakım bankalar çanak tutuyor. Kur ateşini körükleyen bu açgözlülüğe fırsat vermemesi beklenen bankalardan kimileri tam aksi tavır sergiliyor. Döviz mevduatını bozdurup yatırıma yönelmek isteyen bireyleri bu fikrinden caydırmak için kimi bankalar, “Dolarını bozmana gerek yok. Sana TL cinsinden kredi verelim” teklifinde bulunuyor.
MİLLETİN EKMEĞİNE GÖZ DİKTİLER
Yatırıma yönelmesi gereken kaynağı döviz hesaplarında tutan rantiye kısmı, doları yükselterek kazanmak isterken, bir yandan da TL’yi zayıf düşürüp vatandaşın alım gücünü düşürüyor. Dolar milyonerlerinin sebep olduğu kur spekülasyonları, artırım fırsatçılarının artırımlar fiyat artışları yapmasına da davetiye çıkarıyor.
89 MİYAR DOLARI ŞİRKETLERDE
Merkez Bankası datalarına bakılırsa 26 kasım tarihi itibariyle Türkiye’deki bankalarda 259 milyar 475 milyon dolarlık kaynak döviz mevduatlarında tutuluyor. 259 milyar dolarlık bir büyüklüğü aşan bu döviz mevduatları kime ilişkin? Bu kadar büyük bir kaynağı üretim, yatırım ve istihdam için kullanma imkanı varken, döviz kurlarının yükselişine umut bağlayanlar kimler? Bu döviz mevduatının 89 milyar 372 milyon doları şirketlere, 222 milyar 77 milyon doları ise şahısları ilişkin görünüyor.
DUR DİYECEK TEDBİRLER
Paradan para kazanan rantiye kısmı, yeni iktisat siyasetine saldırarak piyasalarda kıymetli bir algı bozulması oluşturdu. Küçük yerli yatırımcıların da peşine takıldığı kur manipülasyonunun önüne geçmek için ivedilikle atılabilecek adımlar var. Döviz kurunda yaşanan artışların yavaşlatılması ve Hazine’nin borçlanma maliyetinin azaltılmasına katkı sağlayacak teklifler konuşuluyor. Bu tekliflerin bir kısmı Merkez Bankası, bir kısmını da Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafınca devreye alınabilir.
Döviz cinsi zarurî karşılıkların yarısı tahvil olsun
Dikkat çeken tekliflerin başında; bankaların Merkez Bankası’nda tutma mecburiyetinde oldukları mecburî karşılık yükümlülüklerininin bir kısmını döviz cinsinden Hazine tahvili olarak tutarak yerine getirme formülü geliyor. Bu durum hem döviz kurunu baskılar birebir vakitte Hazine’nin borçlanma maliyetlerini aşağı çeker. Merkez Bankası bilançosundaki Hazine tahvil portföyünü artıracak bu adım; bir yandan döviz cinsinden Hazine’nin borçlanma maliyetini azaltır başka yandan da kuru baskılar. Merkez Bankası’nın atabileceği bir başka adım ise gerçek dal tahvillerini alarak direkt kaynak transferi yapmak. Hem ABD’de birebir vakitte Avrupa’da başvurulan bu metotla bankaların kredilere yansıttığı faiz farklarının köpüğü alınabileceği lisana getiriliyor.
Atıl fonlar sisteme kazandırılsın kredi maliyeti düşsün
Bankalarının TCMB’de tuttuğu atıl fonların sisteme bir daha sokulabilmesinin de kurlar üstündeki baskılı azaltarak piyasayı rahatlatabileceği tabir ediliyor. Zira bankalar, Merkez Bankası nezdinde zarurî karşılık olarak 329 milyar TL tutuyor. Atıl olarak tutulan bu fonlara karşılık bankalar, Merkez Bankası’ndan haftalık olarak yaklaşık 365 milyar TL fon kullanmak zorunda kalıyor. Bankalar, bu fonlama meblağı üzerinden her yıl Merkez Bankası’na ödediği faizin maliyetini, kredi faizlerine yansıtıyor. Merkez Bankası’nın cari istikrara ait izlenen siyasetleri dikkate alarak, fonlama maliyetinin ortalaması tıpkı düzeyde olacak biçimde mevduat dolarizasyonunu azaltan bankalara teşvik edecek biçimde düşürülmesinin yerinde olacağı konuşuluyor.
Bankada dövizi olana kredi verilmesin
BDDK’nın alacağı kararla, bankalardaki döviz mevduatlarına kademeli olarak hesap idare fiyatı getirilmesi de bir diğer teklif olarak dikkat çekiyor. Döviz mevduatı tutan lakin bölümü itibariyle dövizle süreci olmayan şirketler ve bireylerin yeni krediye erişimleri sonlandırılabileceği seçeneği de dolara talebi azaltacak değerli bir formül olarak öne çıkıyor. Bu teklifin ayrıntısında ise bankaların kredi kullandırdığı işletmeleri gereksinim sırasına göre sınıflandırması var. Krediye acil muhtaçlığı olan işletmeler, ihracatçılar ve döviz kaybettirmeyici faaliyeti olan yerli üreticilerin öncelikli olarak kredi gereksiniminin karşılanması öneriliyor.
BDDK’nın atabileceği adımlar da var
Kur ateşini düşürmek için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)’nun da atabileceği adımlar var. BDDK, alacağı kararlar ve yayınlayacağı yönetmeliklerle bankaların döviz toplamasının önüne geçilebilir. Bu kapsamda, mevduat dolarizasyonu düşük olan bankalara daha az Zarurî Karşılık tutması kararlaştırmak mümkün. Mevduat dolarizasyonu düşük olan bankalara teşvik olarak; “Açık Piyasa İşlemleri’inde Merkez Bankası’na daha düşük faiz ödesin” önerisi de var.
Merkez Bankası
Bankadaki mevduatın yüzde 60’ı dövizde
Bankacılık bölümü toplam mevduatı geçen hafta 295 milyar 437 milyon lira (yüzde 6,2) artışla birinci kere 5 trilyon liranın üzerine çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafınca yayımlanan haftalık bültene göre, dalın kredi hacmi 26 Kasım prestijiyle 227 milyar 281 milyon lira arttı. Kelam konusu devirde toplam kredi hacmi 4 trilyon 425 milyar liradan 4 trilyon 653 milyar liraya çıktı.
TİCARİ KREDİLER 27 MİLYAR LİRA ARTTI
Datalara göre, tüketici kredileri meblağı, 26 Kasım prestijiyle 6 milyar 474 milyon lira artarak 757 milyar 603 milyon liraya yükseldi. Kelam konusu kredilerin 290 milyar 890 milyon lirası konut, 13 milyar 828 milyon lirası taşıt ve 452 milyar 886 milyon lirası gereksinim kredilerinden oluştu. Kelam konusu periyotta taksitli ticari kredilerin fiyatı 27 milyar 44 milyon lira artarak 678 milyar 541 milyon liraya çıktı.
YERLİLER 1,8 MİLYAR DOLARLIK DÖVİZ BOZDU
Birebir devirde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 0,02 artışla 1 trilyon 931 milyar 930 milyon 644 bin lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat yüzde 10,82 yükselişle 3 trilyon 11 milyar 138 milyon 473 bin lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 259 milyar 475 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu fiyatın 232 milyar 76 milyon doları yurt ortasında yerleşik şahısların hesaplarında toplandı. Yurt içi yerleşiklerin toplam YP mevduatındaki değişime bakıldığında, parite tesirinden arındırılmış bilgilerle 26 Kasım prestijiyle 1 milyar 848 milyon dolarlık azalış görüldü.
Merkez’in rezervi 126 milyar dolar
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) toplam rezervleri 26 Kasım haftasında 2 milyar 258 milyon dolar azalarak 126 milyar 146 milyon dolara geriledi. Kelam konusu devirde altın rezervleri, 1 milyar 361 milyon dolar azalarak 40 milyar 483 milyon dolardan 39 milyar 122 milyon dolara geriledi.
5 bankanın milletlerarası döviz piyasalarında kartel oluşturduğunu belirleyen Avrupa Birliği; Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse’e 344,4 milyon avro para cezası verdi. Karteli ifşa eden UBS cezadan muaf tutuldu.
AB Komitesi’nden döviz karteline ceza
Avrupa Birliği (AB), UBS, Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse bankalarının memleketler arası döviz piyasasında spot süreçlerde kartel oluşturduğunu bildirdi. AB Kurulu Kıdemli Lider Yardımcısı Margrethe Vestager, döviz piyasasında spot süreçlere yönelik kartel soruşturmalarının tamamlandığını deklare etti. Açıklamada, UBS, Barclays, RBS, HSBC ve Credit Suisse bankalarının 2007-2013 yılları içinde avro, İngiliz sterlini, Japon yeni, İsviçre frangı, ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya doları ile Danimarka, İsveç ve Norveç kronları süreçlerinde kartel oluşturduklarının belirlendiği kaydedildi.
KURALA KARŞIT DAVRANIŞ
Kelam konusu 5 bankanın döviz kuru süreçlerini gerçekleştiren kimi çalışanlarının, hassas ayrıntıları ve ticari planları paylaştıklarına işaret edilen açıklamada, bu bireylerin sanal sohbet odalarında süreç stratejilerini koordine ettiklerinin ortaya çıkarıldığı kaydedildi.
Açıklamada, 5 bankanın zımnî muahede yapmasının finans bölümüne ziyan verdiği anımsatılarak, bankalarının kelam konusu davranışlarının AB kurallarına ters bulunduğu tabir edildi.
EN BÜYÜK CEZA HSBC’YE
HSBC’ye 174 milyon 281 bin avro, Credit Suisse’e 83 milyon 294 bin avro, Barclays’e 54 milyon 348 bin avro ve RBS’ye 32 milyon 472 bin avro olmak üzere dört bankaya toplam 344 milyon 395 bin avro para cezası verildiği bildirilen açıklamada, UBS’nin karteli ifşa ettiği nedeni öne sürülerek ceza almadığı açıklandı.
AB ülkelerinde faaliyet gösteren şirketlerin kesimlerinde rekabete alışılmamış bir durum olup olmadığını denetleme yetkisi AB Komisyonu’nda bulunuyor. AB Kurulu, kelam konusu incelemede rekabet yahut antitröst maddelerine ters bir durum tespit ederse buna son veriyor ve firmalara yüksek para cezaları uyguluyor.