BenMelek
New member
Aort damarı kalpten çıkan ana arter olup, göğüs ve karında olmak üzere ikiye ayrılır. Aorta tıpkı belediyenin binalara su taşımak için caddelere döşediği geniş borulara benzemektedir.
Bu borulardan bütün muhtaçlık sahiplerinin su aldığı üzere aortadanda bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar. Aort damarında genişleme bulunan kimseler gerekli kurallara uymadıkları taktirde hayli hayati komplikasyonlar ile karşılaşabilirler. Aort damarı kalpten çıkan ana arter olup, kalbin sol karıncığından pompalanan oksijenlenmiş kanı bütün doku ve organlara kolları aracılığı ile taşıyan bedenin en büyük atardamardır. Aorta tıpkı belediyenin binalara su taşımak için caddelere döşediği geniş borulara benzemektedir. Bu borulardan bütün muhtaçlık sahiplerinin su aldığı üzere aortadan da bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar.
Aort damarı genel olarak göğüs ve karın kısmı olmak üzere ikiye ayrılır. Aortun göğüs içerisindeki kısmından kalbi besleyen koroner damarlar, beyne ve kollara giden damarlar çıkar. Aortun karın ortasındaki (abdominal) kısmından ise karaciğer, mide, bağırsaklar, dalak, böbreklere ve her iki bacağa giden kısımlar çıkar
Aort damarımızın genişliği kişinin ırkına, beden alanına, cinsiyetine, yaşına bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Genel olarak ortalama aort çapı 2,5-3,7 içinde değişiklik gösterir. Fakat ölçümlerde aort çapının beklenen yada olması gerekenden %50 daha fazla ölçülmesi anevrizma olarak nitelendirilir. Yani aort çapı 3cm beklenen kimsede 4.5 cm ölçülürse anevrizmadan kelam edilir. Ortada kalan kısm ise dilatasyon (genişleme) olarak tabir edilir.
Aort duvarı üç katmandan oluşmaktadır. Orta katmanında her kalp atımında genişleyip tekrar eski halini almasını sağlayan ve yüksek kan basıncına karşı genişlemesini engelleyen kollajen ve elastik lameller bulunmaktadır. Bu kollajen ve elastin üretimindeki anevrizmaya taban hazırlar.
Bu kollajen ve elastin ölçüsü aortun göğüs içerisindeki kısmında pek yüksek oranda bulunurken, karın içerisine gerçek inildikçe bu oran % 50 oranında azalma gösterir. Buna bağlı aort damarı genişlemelerinin %75’i karın içerisindeki abdominal aorta kısımda %25’i ise göğüs içerisindeki kısımda gelişir.
Yaşlanma ve sigara kullanması kollajen ve elastin imalini azaltarak anevrizma gelişmenine taban hazırlar. Ayrıyeten kollajen ve elastin imalinde bozukluğa niye olan marfan sendromu üzere bir fazlaca genetik hastalıklar da bulunmaktadır.
Aort damarındaki bu genişlemeler çoğunlukla ani vefatlar ile neticelenen çok önemli komplikasyonlara taban hazırlar. Bunların başında aortun en geniş ve en incelmiş yerinden yırtılarak kanın göğüs yahut karın boşluğuna ani boşalması gelmektedir. Bu tablo çoğunlukla ani vefatlar ile neticelenmektedir.
Öbür değerli komplikayonu ise aort diseksiyonu olarak nitelendirilen aortun incelen iç katmanının yırtılması ile kanın orta katmana geçerek duvarda bütün aorta ve kolları boyunca ilerlemesidir. bu biçimdece kalpten çıkan kanın bir kısmı geçersiz yolda yani duvar içerisinde, oburu de olağan yolda ilerler. Duvarı iki katmana ayırarak ilerleyen kan aorttan çıkan ve organlara giden atardamara da uzanarak, bu organların beslenmesini bozar. Buna bağlı, aort kapağında bozulma, kalp krizi, inme, felç, böbrek yetmezliği, bağırsaklarda beslenme bozukluğu, bacaklarda beslenme bozuluğu, şok üzere bir epey komplikasyon gelişir.
Diseksiyona bağlı hastaların %40’ında ani vefat gelişir.
Yapılan otopsilerde kalp krizi niçiniyle ani mevt geliştiği düşünülen hastaların değerli kısmının aort diseksiyonu niçiniyle olduğu saptanmıştır. Aort diseksiyonu niçiniyle yatırılan hastalar ameliyat edilmeden bekletilirse iki gün içerisinde bu hastaların da %90’ ı kaybedilir. Ameliyata alınan hastalarda vefat oranı ise %10-30 civarındadır.
Bu önemli komplikasyonlarından dolayı aort anevrizması İÇİMİZDEKİ SAATLİ BOMBA olarak da nitelendirilir.
Komplikasyon gelişmeden yapılan anevrizma ameliyatlarının riski fazlaca epeyce düşüktür. Anevrizmaların epeyce kıymetli bölümünde ameliyatsız stent-greft yerleştirilerek tedavi edilmektedirler. Anevrizmaların yaklaşık %70’ini oluşturan karın içerisindekiler oluşturmaktadır. Bunların yaklaşık %80-90’nı kasıktan küçük bir kesi ile yerleştirilen stentli- damar ile fazlaca kolay tedavi edilmektedir.
Fakat, komplikasyon gelişenlerde ani vefat riski ve ameliyatın riski epey artmaktadır. Planlanmış olarak yapılan operasyonlarda cerrahi risk %3-7 iken, acil cerrahi tedavi uygulanan hastalarda ise %15-40’a kadar yükselmektedir.
Bu niçinle, evvela vakti gelen hastaların gecikirilmeden ameliyatları yapılmalıdır.
Aort damarında genişleme yahut anevrizma bulunan ve takip edilen kimseler gerekli kurallara uymadıkları taktirde bu fazlaca hayati komplikasyonlar ile karşılaşabilirler.
Bu kuralların başında;
Anevrizma niçininin saptanması büyük değer arzetmektedir.
Zira aort damarında genişleme olan ve iki yaprakçıklı aort kapakçığına yahut marfan üzere genetik kollejen doku hastalığına sahip olan hastalar, genetik hastalığı olmayan, üç yaprakçıklı aort kapakçığı olan hastalara nazaran yüksek büyüme suratı ve komplikasyon oranına sahiptirler.
Olağan ve Biküspit aort kapak
Bu hastalarda tedbirlerimizi daha sıkı almak durumunda kalırız. Marfan sendromlu olgularda 5,5 yerine 4,5cm’de biküspit aort kapakta ise 5 cm’de ameliyat edilirler.
Tansiyon denetimi: Tansiyonu olağan dahi olsa beta bloker cinsi ilacı kullanmalıdır. Takiplerde ölçülen yüksek tansiyon kesinlikle olağan seviyelere çekilmesi gerekmektedir. Betabloker ilaçlara ek olarak tansiyonu denetim altına almak için ek olarak bir yahut iki tansiyon ilacı hatta gerekirse üçüncü bir tansiyon ilacı dahi ek edilmelidir. Yani tansiyon kesinlikle denetim altına alınmalıdır.
Obeziteden kaçınılması gerekir: fazla kilolar damar direncini artırarak tansiyon denetimini bozarlar. Anevrizmanın büyüme suratını yahut komplikasyon riskini artırırlar. Bu hastalarda kimi vakit iki tansiyon ilacı dahi tansiyonu denetim altına alamaz.
Beslenmeye dikkat edilmesi gerekmektedir. Anevrizmaya niye olan faktörlerin başında damar sertliği (Ateroskleroz) gelir. Bundan dolayı kolestrolden güçlü yağlı ve tuzlu besinlerden uzak durulmalıdır.
Sigara kullanmasından mutlak sakınılması gerekmektedir: Sigara kullanan bireylerde kullanmıyanlara nazaran genişleme suratı ortalama 2-4 misli artış göstermektedir. Bu oran kronik akciğer hastalığı gelişenlerde daha fazla artış göstermektedir.
Tertipli yürüyüşler yapılmalı; sistemli yürüyüşler kilo alımını önler, damar direncini düşürerek, tansiyonun ve damar sertliğinin denetimini sağlar.
Müsabakalı sporlardan uzak durulmalıdır: müsabakalı sporlarda ani tansiyon yükselmeleri hayati komplikasyonlara yol açabilir.
Nefesini tutarak yapılan yük kaldırma üzere aksiyonlar yahut sportif faliyetlerden kaçınılmalıdır.
Sportif faliyetler esnasında tertipli olarak nefes alıp nefes verme süreci yapılmalıdır.
Kabızlık önleyici beslenme ve önlemler alınmalıdır
Periyodik takipleri nizamlı olarak yapılmalıdır: Aort anevrizmalarının teşhisinde en tesirli teşhis aracı tomografidir. Fakat uzun yıllar takibe alınan hastalarda ışınımun olumsuz tesirlerinden korunmak için takipte EKO ve ultrasonda kullanılmaktadır. Aort çapı 3.5-4 cm içinde saptanan hastaların yıllık, 4-5 cm içinde ise 6 aylık takipleri yapılmalıdır. Abdominal aort anevrizmalarında ultrason ile çıkan aort anevrizmalarında ise EKO ile takipleri yapılabilir. Bunlarda değerli artış saptanan olgularda kesin kıymetlendirme için tomografi yapılmalıdır.
Ayrıyeten 50 yaş üzerinde, bilhassa erkek, sigara içen, yüksek tansiyonu bulunan kimseler anevrizma istikametinden tetkik edilmelidir.
Aort anevrizması saptanan kimseler, hayat stilinde belirtilen kurallara uyarak, damar genişlemesini suratını ve hayati komplikasyonların gelişme riskini kıymetli ölçüde azaltmış olacaklardır.
Bu borulardan bütün muhtaçlık sahiplerinin su aldığı üzere aortadanda bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar. Aort damarında genişleme bulunan kimseler gerekli kurallara uymadıkları taktirde hayli hayati komplikasyonlar ile karşılaşabilirler. Aort damarı kalpten çıkan ana arter olup, kalbin sol karıncığından pompalanan oksijenlenmiş kanı bütün doku ve organlara kolları aracılığı ile taşıyan bedenin en büyük atardamardır. Aorta tıpkı belediyenin binalara su taşımak için caddelere döşediği geniş borulara benzemektedir. Bu borulardan bütün muhtaçlık sahiplerinin su aldığı üzere aortadan da bütün doku ve organlarımız atardamarlar vasıtasıyla gerekli olan kanı alırlar.
Aort damarı genel olarak göğüs ve karın kısmı olmak üzere ikiye ayrılır. Aortun göğüs içerisindeki kısmından kalbi besleyen koroner damarlar, beyne ve kollara giden damarlar çıkar. Aortun karın ortasındaki (abdominal) kısmından ise karaciğer, mide, bağırsaklar, dalak, böbreklere ve her iki bacağa giden kısımlar çıkar
Aort damarımızın genişliği kişinin ırkına, beden alanına, cinsiyetine, yaşına bağlı olarak değişiklikler göstermektedir. Genel olarak ortalama aort çapı 2,5-3,7 içinde değişiklik gösterir. Fakat ölçümlerde aort çapının beklenen yada olması gerekenden %50 daha fazla ölçülmesi anevrizma olarak nitelendirilir. Yani aort çapı 3cm beklenen kimsede 4.5 cm ölçülürse anevrizmadan kelam edilir. Ortada kalan kısm ise dilatasyon (genişleme) olarak tabir edilir.
Aort duvarı üç katmandan oluşmaktadır. Orta katmanında her kalp atımında genişleyip tekrar eski halini almasını sağlayan ve yüksek kan basıncına karşı genişlemesini engelleyen kollajen ve elastik lameller bulunmaktadır. Bu kollajen ve elastin üretimindeki anevrizmaya taban hazırlar.
Bu kollajen ve elastin ölçüsü aortun göğüs içerisindeki kısmında pek yüksek oranda bulunurken, karın içerisine gerçek inildikçe bu oran % 50 oranında azalma gösterir. Buna bağlı aort damarı genişlemelerinin %75’i karın içerisindeki abdominal aorta kısımda %25’i ise göğüs içerisindeki kısımda gelişir.
Yaşlanma ve sigara kullanması kollajen ve elastin imalini azaltarak anevrizma gelişmenine taban hazırlar. Ayrıyeten kollajen ve elastin imalinde bozukluğa niye olan marfan sendromu üzere bir fazlaca genetik hastalıklar da bulunmaktadır.
Aort damarındaki bu genişlemeler çoğunlukla ani vefatlar ile neticelenen çok önemli komplikasyonlara taban hazırlar. Bunların başında aortun en geniş ve en incelmiş yerinden yırtılarak kanın göğüs yahut karın boşluğuna ani boşalması gelmektedir. Bu tablo çoğunlukla ani vefatlar ile neticelenmektedir.
Öbür değerli komplikayonu ise aort diseksiyonu olarak nitelendirilen aortun incelen iç katmanının yırtılması ile kanın orta katmana geçerek duvarda bütün aorta ve kolları boyunca ilerlemesidir. bu biçimdece kalpten çıkan kanın bir kısmı geçersiz yolda yani duvar içerisinde, oburu de olağan yolda ilerler. Duvarı iki katmana ayırarak ilerleyen kan aorttan çıkan ve organlara giden atardamara da uzanarak, bu organların beslenmesini bozar. Buna bağlı, aort kapağında bozulma, kalp krizi, inme, felç, böbrek yetmezliği, bağırsaklarda beslenme bozukluğu, bacaklarda beslenme bozuluğu, şok üzere bir epey komplikasyon gelişir.
Diseksiyona bağlı hastaların %40’ında ani vefat gelişir.
Yapılan otopsilerde kalp krizi niçiniyle ani mevt geliştiği düşünülen hastaların değerli kısmının aort diseksiyonu niçiniyle olduğu saptanmıştır. Aort diseksiyonu niçiniyle yatırılan hastalar ameliyat edilmeden bekletilirse iki gün içerisinde bu hastaların da %90’ ı kaybedilir. Ameliyata alınan hastalarda vefat oranı ise %10-30 civarındadır.
Bu önemli komplikasyonlarından dolayı aort anevrizması İÇİMİZDEKİ SAATLİ BOMBA olarak da nitelendirilir.
Komplikasyon gelişmeden yapılan anevrizma ameliyatlarının riski fazlaca epeyce düşüktür. Anevrizmaların epeyce kıymetli bölümünde ameliyatsız stent-greft yerleştirilerek tedavi edilmektedirler. Anevrizmaların yaklaşık %70’ini oluşturan karın içerisindekiler oluşturmaktadır. Bunların yaklaşık %80-90’nı kasıktan küçük bir kesi ile yerleştirilen stentli- damar ile fazlaca kolay tedavi edilmektedir.
Fakat, komplikasyon gelişenlerde ani vefat riski ve ameliyatın riski epey artmaktadır. Planlanmış olarak yapılan operasyonlarda cerrahi risk %3-7 iken, acil cerrahi tedavi uygulanan hastalarda ise %15-40’a kadar yükselmektedir.
Bu niçinle, evvela vakti gelen hastaların gecikirilmeden ameliyatları yapılmalıdır.
Aort damarında genişleme yahut anevrizma bulunan ve takip edilen kimseler gerekli kurallara uymadıkları taktirde bu fazlaca hayati komplikasyonlar ile karşılaşabilirler.
Bu kuralların başında;
Anevrizma niçininin saptanması büyük değer arzetmektedir.
Zira aort damarında genişleme olan ve iki yaprakçıklı aort kapakçığına yahut marfan üzere genetik kollejen doku hastalığına sahip olan hastalar, genetik hastalığı olmayan, üç yaprakçıklı aort kapakçığı olan hastalara nazaran yüksek büyüme suratı ve komplikasyon oranına sahiptirler.
Olağan ve Biküspit aort kapak
Bu hastalarda tedbirlerimizi daha sıkı almak durumunda kalırız. Marfan sendromlu olgularda 5,5 yerine 4,5cm’de biküspit aort kapakta ise 5 cm’de ameliyat edilirler.
Tansiyon denetimi: Tansiyonu olağan dahi olsa beta bloker cinsi ilacı kullanmalıdır. Takiplerde ölçülen yüksek tansiyon kesinlikle olağan seviyelere çekilmesi gerekmektedir. Betabloker ilaçlara ek olarak tansiyonu denetim altına almak için ek olarak bir yahut iki tansiyon ilacı hatta gerekirse üçüncü bir tansiyon ilacı dahi ek edilmelidir. Yani tansiyon kesinlikle denetim altına alınmalıdır.
Obeziteden kaçınılması gerekir: fazla kilolar damar direncini artırarak tansiyon denetimini bozarlar. Anevrizmanın büyüme suratını yahut komplikasyon riskini artırırlar. Bu hastalarda kimi vakit iki tansiyon ilacı dahi tansiyonu denetim altına alamaz.
Beslenmeye dikkat edilmesi gerekmektedir. Anevrizmaya niye olan faktörlerin başında damar sertliği (Ateroskleroz) gelir. Bundan dolayı kolestrolden güçlü yağlı ve tuzlu besinlerden uzak durulmalıdır.
Sigara kullanmasından mutlak sakınılması gerekmektedir: Sigara kullanan bireylerde kullanmıyanlara nazaran genişleme suratı ortalama 2-4 misli artış göstermektedir. Bu oran kronik akciğer hastalığı gelişenlerde daha fazla artış göstermektedir.
Tertipli yürüyüşler yapılmalı; sistemli yürüyüşler kilo alımını önler, damar direncini düşürerek, tansiyonun ve damar sertliğinin denetimini sağlar.
Müsabakalı sporlardan uzak durulmalıdır: müsabakalı sporlarda ani tansiyon yükselmeleri hayati komplikasyonlara yol açabilir.
Nefesini tutarak yapılan yük kaldırma üzere aksiyonlar yahut sportif faliyetlerden kaçınılmalıdır.
Sportif faliyetler esnasında tertipli olarak nefes alıp nefes verme süreci yapılmalıdır.
Kabızlık önleyici beslenme ve önlemler alınmalıdır
Periyodik takipleri nizamlı olarak yapılmalıdır: Aort anevrizmalarının teşhisinde en tesirli teşhis aracı tomografidir. Fakat uzun yıllar takibe alınan hastalarda ışınımun olumsuz tesirlerinden korunmak için takipte EKO ve ultrasonda kullanılmaktadır. Aort çapı 3.5-4 cm içinde saptanan hastaların yıllık, 4-5 cm içinde ise 6 aylık takipleri yapılmalıdır. Abdominal aort anevrizmalarında ultrason ile çıkan aort anevrizmalarında ise EKO ile takipleri yapılabilir. Bunlarda değerli artış saptanan olgularda kesin kıymetlendirme için tomografi yapılmalıdır.
Ayrıyeten 50 yaş üzerinde, bilhassa erkek, sigara içen, yüksek tansiyonu bulunan kimseler anevrizma istikametinden tetkik edilmelidir.
Aort anevrizması saptanan kimseler, hayat stilinde belirtilen kurallara uyarak, damar genişlemesini suratını ve hayati komplikasyonların gelişme riskini kıymetli ölçüde azaltmış olacaklardır.