AA Finans Sanayi Üretimi Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin ağustosta geçen yılın birebir periyoduna göre yüzde 9,31 artmasını bekliyordu. Ağustos periyodunda arındırılmamış sanayi üretim endeksinin de yıllık bazda yüzde 13,07 artacağı öngörülmüştü.
Analistler, sanayi üretimindeki artış eğiliminin devam ettiğini kaydederek, kelam konusu eğilimin büyüme üzerinde olumlu olacağını, üst istikametli revizyonları da birlikteinde getirebileceğini vurguladı.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, bahse ait yaptığı değerlendirmede, takvim tesirinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 15,6’ya yavaşladığını belirterek, üçüncü çeyrek ortasında daha olağan artış düzeylerine yavaşlamış durumda olduğunu söylemiş oldu.
Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenilen kelam konusu endeksin temmuzda köprü günü tesiri ile sert düştüğünü anımsatan Bürümcekçi, ağustos ayında ise 138,6 ile yeni tarihi tepesine çıktığına dikkati çekti.
Bürümcekçi, sanayi üretimi bilgilerine çeyrekler bazında bakıldığında, bu yıl birinci çeyrekte yüzde 2,6, ikinci çeyrekte yüzde 1,6 artışlar daha sonrası üçüncü çeyreğin birinci iki ayında da evvelki çeyrek ortalamasının yüzde 1,2 üzerinde devam ettiğini kaydetti.
Arındırılmamış sanayi üretim endeksinin ikinci çeyrekte yüzde 40,3 arttığını ve katma paha artışının da yüzde 40,5 olarak belirtildiğını tabir eden Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Önceki üç çeyrekte de, yüzde 8,5, yüzde 10,2 ve yüzde 11,3 değişime karşılık katma paha değişimi yüzde 7,3, yüzde 10,3 ve yüzde 11,7 ile yakın olmuştu. Üçüncü çeyrek birinci ayında ise geçen yılın birebir devrinin yüzde 9 üzerinde devam ediliyor ve üçüncü çeyreğin tamamında yüzde 8-9 aralığında üretim artışının yakalanabileceğini düşündürüyor.”
Haluk Bürümcekçi, üçüncü çeyrek görünümü öncü göstergelere bakıldığında, Türkiye PMI endeksinin temmuz-eylül ortalaması ile evvelki çeyreğe bakılırsa besbelli arttığını belirtti.
Başta turizm olmak üzere hizmet dallarında bariz toparlanma izlendiğinin ve dış talepte de toparlanmanın devam ettiğini kaydeden Bürümcekçi, şu değerlendirmesinde bulundu:
“Genel olarak üçüncü çeyrekte ulusal gelir artışının çeyrekten çeyreğe bir daha olumlu olabileceğine işaret etti. Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse ulusal gelir serisinde gelinen tarihi yüksek düzeyler 2020 yılının birebir periyotlarına göre büyümenin bir daha gücünü koruyacağını gösteriyor. Üçüncü çeyrekte sanayi üretiminin birinci iki ay sonuçları çeyrekten çeyreğe artışın devam edeceğini düşündürüyor. Son devirde para siyasetinin gevşeme sürecine girmesi, finansal şartların nazarance gevşek seyrini müdafaası ve dış talebin canlı global ekonomik aktivite sebebi ile kuvvetli seyretmeye devam etmesi büyüme eğilimine takviye veriyor. Buna karşılık, bankacılık kredi hacmi trend artışının hudutlu kalması ve fiyat artışlarının yüksekliği iç talep üzerinde aşağı istikamette tesirde bulunmaya başladı. Bu doğrultuda yüzde 9,3 olan 2021 yılı büyüme varsayımımız üstündeki yukarı taraflı risklerin azaldığını düşünmekteyiz.”
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan da sanayi üretiminde ağustos ayında gerçekleşen aylık artışla birlikte, temmuz ayında trend dışı olan dönemsel düşüşün büsbütün düzelerek, bir daha trendin üzerine çıkıldığını söylemiş oldu.
Sanayi üretimi verisini büyüme açısından beklentilere dair müspet olarak pahalandırmak gerektiğini lisana getiren Erkan, “Özellikle sermaye malı tarafındaki artış ve eğilim, GSYH’nin de en kıymetli belirleyicilerinden sabit sermaye oluşumu açısından olumlu. Yılın geri kalanında ise, bilhassa son periyotta güç fiyatlarında yaşanan yükselme ile birlikte, genel ekonomik büyüme tarafında da şimdiki tesirler dengelenebilir.” tabirlerini kullandı.
Erkan, global tedarik zinciri ile alakalı problemlerin, sanayi üretimindeki artışın sürdürülebilirliği konusunda çekince konusu olduğunu belirtti.
Otomotiv dalında çip kaynaklı problemlerin üretim bandını etkilediğin ve bunun yansımasının görülebileceğini aktaran Erkan, “Küresel üreticilerin kimilerinin birkaç günlük üretim durdurması yaptıkları görülüyor.” dedi.
Yıllık yüzde 9 civarındaki genel konsensüs büyüme varsayımlarına dair risk istikrarını üst taraflı gördüklerini tabir eden Erkan, “Son çeyrekler, hem yılın ikinci çeyreği büyümesinin normalize olması, tıpkı vakitte gerek güç fiyatları ve tedarik zinciri kaynaklı üretim yavaşlaması, gerekse de tahminen turizmde yaşanabilecek mümkün bir yavaşlama tesiri ile daha olağan büyüme oranlarını gösterebilir. Yılın geneli açısından ise, OVP’de öngörülen ve piyasanın genel beklentisinin de ağırlaştığı yüzde 9 düzeylerinin üzerinde büyüme gerçekleşebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Analistler, sanayi üretimindeki artış eğiliminin devam ettiğini kaydederek, kelam konusu eğilimin büyüme üzerinde olumlu olacağını, üst istikametli revizyonları da birlikteinde getirebileceğini vurguladı.
Ekonomist Haluk Bürümcekçi, bahse ait yaptığı değerlendirmede, takvim tesirinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 15,6’ya yavaşladığını belirterek, üçüncü çeyrek ortasında daha olağan artış düzeylerine yavaşlamış durumda olduğunu söylemiş oldu.
Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenilen kelam konusu endeksin temmuzda köprü günü tesiri ile sert düştüğünü anımsatan Bürümcekçi, ağustos ayında ise 138,6 ile yeni tarihi tepesine çıktığına dikkati çekti.
Bürümcekçi, sanayi üretimi bilgilerine çeyrekler bazında bakıldığında, bu yıl birinci çeyrekte yüzde 2,6, ikinci çeyrekte yüzde 1,6 artışlar daha sonrası üçüncü çeyreğin birinci iki ayında da evvelki çeyrek ortalamasının yüzde 1,2 üzerinde devam ettiğini kaydetti.
Arındırılmamış sanayi üretim endeksinin ikinci çeyrekte yüzde 40,3 arttığını ve katma paha artışının da yüzde 40,5 olarak belirtildiğını tabir eden Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Önceki üç çeyrekte de, yüzde 8,5, yüzde 10,2 ve yüzde 11,3 değişime karşılık katma paha değişimi yüzde 7,3, yüzde 10,3 ve yüzde 11,7 ile yakın olmuştu. Üçüncü çeyrek birinci ayında ise geçen yılın birebir devrinin yüzde 9 üzerinde devam ediliyor ve üçüncü çeyreğin tamamında yüzde 8-9 aralığında üretim artışının yakalanabileceğini düşündürüyor.”
Haluk Bürümcekçi, üçüncü çeyrek görünümü öncü göstergelere bakıldığında, Türkiye PMI endeksinin temmuz-eylül ortalaması ile evvelki çeyreğe bakılırsa besbelli arttığını belirtti.
Başta turizm olmak üzere hizmet dallarında bariz toparlanma izlendiğinin ve dış talepte de toparlanmanın devam ettiğini kaydeden Bürümcekçi, şu değerlendirmesinde bulundu:
“Genel olarak üçüncü çeyrekte ulusal gelir artışının çeyrekten çeyreğe bir daha olumlu olabileceğine işaret etti. Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse ulusal gelir serisinde gelinen tarihi yüksek düzeyler 2020 yılının birebir periyotlarına göre büyümenin bir daha gücünü koruyacağını gösteriyor. Üçüncü çeyrekte sanayi üretiminin birinci iki ay sonuçları çeyrekten çeyreğe artışın devam edeceğini düşündürüyor. Son devirde para siyasetinin gevşeme sürecine girmesi, finansal şartların nazarance gevşek seyrini müdafaası ve dış talebin canlı global ekonomik aktivite sebebi ile kuvvetli seyretmeye devam etmesi büyüme eğilimine takviye veriyor. Buna karşılık, bankacılık kredi hacmi trend artışının hudutlu kalması ve fiyat artışlarının yüksekliği iç talep üzerinde aşağı istikamette tesirde bulunmaya başladı. Bu doğrultuda yüzde 9,3 olan 2021 yılı büyüme varsayımımız üstündeki yukarı taraflı risklerin azaldığını düşünmekteyiz.”
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan da sanayi üretiminde ağustos ayında gerçekleşen aylık artışla birlikte, temmuz ayında trend dışı olan dönemsel düşüşün büsbütün düzelerek, bir daha trendin üzerine çıkıldığını söylemiş oldu.
Sanayi üretimi verisini büyüme açısından beklentilere dair müspet olarak pahalandırmak gerektiğini lisana getiren Erkan, “Özellikle sermaye malı tarafındaki artış ve eğilim, GSYH’nin de en kıymetli belirleyicilerinden sabit sermaye oluşumu açısından olumlu. Yılın geri kalanında ise, bilhassa son periyotta güç fiyatlarında yaşanan yükselme ile birlikte, genel ekonomik büyüme tarafında da şimdiki tesirler dengelenebilir.” tabirlerini kullandı.
Erkan, global tedarik zinciri ile alakalı problemlerin, sanayi üretimindeki artışın sürdürülebilirliği konusunda çekince konusu olduğunu belirtti.
Otomotiv dalında çip kaynaklı problemlerin üretim bandını etkilediğin ve bunun yansımasının görülebileceğini aktaran Erkan, “Küresel üreticilerin kimilerinin birkaç günlük üretim durdurması yaptıkları görülüyor.” dedi.
Yıllık yüzde 9 civarındaki genel konsensüs büyüme varsayımlarına dair risk istikrarını üst taraflı gördüklerini tabir eden Erkan, “Son çeyrekler, hem yılın ikinci çeyreği büyümesinin normalize olması, tıpkı vakitte gerek güç fiyatları ve tedarik zinciri kaynaklı üretim yavaşlaması, gerekse de tahminen turizmde yaşanabilecek mümkün bir yavaşlama tesiri ile daha olağan büyüme oranlarını gösterebilir. Yılın geneli açısından ise, OVP’de öngörülen ve piyasanın genel beklentisinin de ağırlaştığı yüzde 9 düzeylerinin üzerinde büyüme gerçekleşebilir.” değerlendirmesinde bulundu.