Türkiye İstatistik Kurumunca (TÜİK) açıklanan Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH) bilgilerine göre, Türkiye iktisadı üçüncü çeyrekte geçen yılın birebir devrine kıyasla yüzde 7,4 büyüme kaydetti. GSYH artış oranı birinci çeyrek için yüzde 7,2’den yüzde 7,4’e, ikinci çeyrek için yüzde 21,7’den yüzde 22’ye revize edildi.
AA Finans Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, büyümenin üçüncü çeyrekte yüzde 8,1 seviyesinde gerçekleşeceğini öngörüyordu. Türkiye iktisadında büyüme, geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6,3 seviyesinde gerçekleşmişti.
Beklentilerin altında açıklanan büyümeye hizmetler ve sanayi bölümü kıymetli katkı sağlamaya devam ederken, kelam konusu dallardaki büyüme suratı üçüncü çeyrekte yıllık bazda sırasıyla yüzde 20,7 ve 10,0 seviyesinde gerçekleşti. Toplam katma pahası tarım yüzde 5,9, inşaat yüzde 6,7 ve finans yüzde 19,9 azaltırken, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,7 artış tarafında etkiledi.
Gayrisafi sabit sermaye oluşumu detaylarına bakıldığında, üçüncü çeyrekte yatırımların makine-teçhizat ayağında yükselmeye devam ettiği görüldü. bu vakitte inşaat yatırımları yüzde 9,6 daralırken, özel yatırımların göstergesi olan makine-teçhizat yatırımları yüzde 17,5 ile besbelli artarak üst üste yükselişini 8’inci çeyreğe taşıdı.
“Milli gelir büyümesi yılın son çeyreğinde gücünü koruyor”
Bilgilere ait değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, 3. çeyrek gerçekleşmesi ile ulusal gelirde ocak-eylül periyodunda geçen yılın tıpkı sürecine göre yüzde 11,7’lik artış kaydedildiğini söylemiş oldu.
Ulusal gelirin cari fiyatlarla 3. çeyrekte geçen yılın birebir periyoduna bakılırsa yüzde 35,5 arttığını, dolar bazında yükselişin ise yüzde 14,7 seviyesinde gerçekleştiğini aktaran Bürümcekçi, son dört çeyrekte ulusal gelir toplamının 795 milyar dolar olduğunu tabir etti.
Bürümcekçi, büyüme trendinin gücüne ait göstergelerin 3. çeyrekte evvelki çeyreğe bakılırsa kuvvetli artışa işaret ettiğini vurgulayarak, “Harcamalar yoluyla hesaplanan GSYH datalarına nazaran, üçüncü çeyrekte özel tüketim harcamaları, kamu tüketimi ve net dış talep büyümeyi üst çekerken, yatırımlar ve stok azalışı olumsuz etkiledi. Önümüzdeki periyot görünümünü ele aldığımızda; birinci sinyaller ulusal gelir büyümesinin yılın son çeyreğinde gücünü koruduğuna işaret etmekte.” dedi.
Para siyasetindeki gevşeme ve dış talebin büyümeyi üst taraflı etkilediğini, kredi hacmindeki hudutlu artış, yüksek enflasyon ve finansal şartların ise baskıladığını anlatan Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse ulusal gelir serisinde gelinen tarihi yüksek düzeyler, yılın son çeyreğinde bir ivme kaybı olsa bile mekanik olarak karşılaştırmanın yapılacağı 2020 yılı tıpkı devirlerine nazaran büyümenin bir daha gücünü koruyacağını gösteriyordu. Son çeyrekte, çeyrekten çeyreğe değişimin yatay olduğu bir senaryoda bile 2021 yılı ulusal gelir büyümesi yüzde 10,9 olarak gerçekleşmekte. Buna ek olarak, son devirde para siyasetinin süratli bir gevşeme sürecine girmesi ve dış talebin canlı global ekonomik aktivite niçiniyle kuvvetli seyretmeye devam etmesi büyüme eğilimine dayanak vermektedir. Buna karşılık, bankacılık kredi hacmi trend artışının sonlu kalması ve fiyat artışlarının yüksekliği son çeyrekte iç talep üzerinde aşağı tarafta tesirde bulunabilir. Bu doğrultuda yıl sonuna kadar kalan kısa periyotta bu yılın büyüme görünümünün bariz değişmeyeceğini ve yüzde 10’un üzerinde bir büyüme oranına ulaşılacağını düşünüyoruz. Lakin gelecek yıl için belirsizlikler önemli ölçüde artmaktadır. Son haftalarda kredi faizlerinde gerileme daha sonrası kredi hacmi trend büyümesinin tarafını üst çevirmesi 2022 büyümesi açısından destekleyici görünürken, son günlerde finansal şartların yine sıkılaşmaya başlaması aşağı istikametli bir risk olarak takip edilmektedir.”
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da 3. çeyrek büyümesinin piyasa beklentisinin biraz altında kalsa da yıl sonuna ait iddialarını değiştiren bir tablo ortaya koymadığını söylemiş oldu.
Sektörel olarak bakıldığında hizmet ve sanayi kalemlerinin büyümeye kıymetli katkı sağladığına işaret eden Aslanoğlu, “Hizmetlerin daha kuvvetli bir biçimde devreye girdiğini, sanayi üretiminin de değerli dayanak verdiğini görüyoruz. Endüstriyle kontaklı ihracat ve hizmetler kesimi, büyümenin ana dinamiği oldu.” diye konuştu.
Aslanoğlu, yatırımların uzun bir süre daha sonra düştüğüne dikkati çekerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yatırımlarda geçen yılın 3. çeyreğinde yüzde 22’lik epey kuvvetli bir artış vardı. Buna nazaran bir düşüş var fakat ivme kaybı da ortaya çıkmış gözüküyor. Bu; önümüzdeki devirde ihracat kapasitesini artırmak açısından izlenmesi gereken bir data. O kapasitenin artması gerekiyor. Hane halkının tüketimi, ötelenen talebin devreye girmesiyle arttı. Öte yandan tüketim için hizmetlere yönelik talebin artmasının da değerli bir katkısı oldu. Yeme içme ve turizm üzere dallar devreye girdi. İmalat endüstrisi mamüllerine talep genelde muhakkak bir gücü koruyor. Konutlarda yaşamanın ve vakit geçirmenin getirdiği bir talep değişimi var. İçerde de bu talebin sürdüğünü görüyoruz. Konut kesiminde son bir yıldaki canlanmayla birlikte, kiralık talebinin artması, konutla ilgili harcamalar ve okulların açılması bu talebi etkiledi. Sonuç olarak baktığımızda büyüme suratında baz tesirlerinin ortadan kalmaya başlaması ile çeyreklik bazda bir yavaşlama görüyoruz. Yıl genelinde ise yüzde 9,5’in üzerinde, çift haneli bir büyüme beklenebilir.”
İş gücü ödemelerinin hissesinin bir ölçü düştüğüne de değinen Aslanoğlu, “Büyümenin olduğu senelerda bunun da artmasını bekleriz. Minimum fiyat tartışmalarında, sanıyorum bu da dikkate alınarak bir düzeltme muhtaçlığı doğacaktır.” dedi.
AA Finans Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, büyümenin üçüncü çeyrekte yüzde 8,1 seviyesinde gerçekleşeceğini öngörüyordu. Türkiye iktisadında büyüme, geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 6,3 seviyesinde gerçekleşmişti.
Beklentilerin altında açıklanan büyümeye hizmetler ve sanayi bölümü kıymetli katkı sağlamaya devam ederken, kelam konusu dallardaki büyüme suratı üçüncü çeyrekte yıllık bazda sırasıyla yüzde 20,7 ve 10,0 seviyesinde gerçekleşti. Toplam katma pahası tarım yüzde 5,9, inşaat yüzde 6,7 ve finans yüzde 19,9 azaltırken, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,7 artış tarafında etkiledi.
Gayrisafi sabit sermaye oluşumu detaylarına bakıldığında, üçüncü çeyrekte yatırımların makine-teçhizat ayağında yükselmeye devam ettiği görüldü. bu vakitte inşaat yatırımları yüzde 9,6 daralırken, özel yatırımların göstergesi olan makine-teçhizat yatırımları yüzde 17,5 ile besbelli artarak üst üste yükselişini 8’inci çeyreğe taşıdı.
“Milli gelir büyümesi yılın son çeyreğinde gücünü koruyor”
Bilgilere ait değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, 3. çeyrek gerçekleşmesi ile ulusal gelirde ocak-eylül periyodunda geçen yılın tıpkı sürecine göre yüzde 11,7’lik artış kaydedildiğini söylemiş oldu.
Ulusal gelirin cari fiyatlarla 3. çeyrekte geçen yılın birebir periyoduna bakılırsa yüzde 35,5 arttığını, dolar bazında yükselişin ise yüzde 14,7 seviyesinde gerçekleştiğini aktaran Bürümcekçi, son dört çeyrekte ulusal gelir toplamının 795 milyar dolar olduğunu tabir etti.
Bürümcekçi, büyüme trendinin gücüne ait göstergelerin 3. çeyrekte evvelki çeyreğe bakılırsa kuvvetli artışa işaret ettiğini vurgulayarak, “Harcamalar yoluyla hesaplanan GSYH datalarına nazaran, üçüncü çeyrekte özel tüketim harcamaları, kamu tüketimi ve net dış talep büyümeyi üst çekerken, yatırımlar ve stok azalışı olumsuz etkiledi. Önümüzdeki periyot görünümünü ele aldığımızda; birinci sinyaller ulusal gelir büyümesinin yılın son çeyreğinde gücünü koruduğuna işaret etmekte.” dedi.
Para siyasetindeki gevşeme ve dış talebin büyümeyi üst taraflı etkilediğini, kredi hacmindeki hudutlu artış, yüksek enflasyon ve finansal şartların ise baskıladığını anlatan Bürümcekçi, şunları kaydetti:
“Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse ulusal gelir serisinde gelinen tarihi yüksek düzeyler, yılın son çeyreğinde bir ivme kaybı olsa bile mekanik olarak karşılaştırmanın yapılacağı 2020 yılı tıpkı devirlerine nazaran büyümenin bir daha gücünü koruyacağını gösteriyordu. Son çeyrekte, çeyrekten çeyreğe değişimin yatay olduğu bir senaryoda bile 2021 yılı ulusal gelir büyümesi yüzde 10,9 olarak gerçekleşmekte. Buna ek olarak, son devirde para siyasetinin süratli bir gevşeme sürecine girmesi ve dış talebin canlı global ekonomik aktivite niçiniyle kuvvetli seyretmeye devam etmesi büyüme eğilimine dayanak vermektedir. Buna karşılık, bankacılık kredi hacmi trend artışının sonlu kalması ve fiyat artışlarının yüksekliği son çeyrekte iç talep üzerinde aşağı tarafta tesirde bulunabilir. Bu doğrultuda yıl sonuna kadar kalan kısa periyotta bu yılın büyüme görünümünün bariz değişmeyeceğini ve yüzde 10’un üzerinde bir büyüme oranına ulaşılacağını düşünüyoruz. Lakin gelecek yıl için belirsizlikler önemli ölçüde artmaktadır. Son haftalarda kredi faizlerinde gerileme daha sonrası kredi hacmi trend büyümesinin tarafını üst çevirmesi 2022 büyümesi açısından destekleyici görünürken, son günlerde finansal şartların yine sıkılaşmaya başlaması aşağı istikametli bir risk olarak takip edilmektedir.”
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da 3. çeyrek büyümesinin piyasa beklentisinin biraz altında kalsa da yıl sonuna ait iddialarını değiştiren bir tablo ortaya koymadığını söylemiş oldu.
Sektörel olarak bakıldığında hizmet ve sanayi kalemlerinin büyümeye kıymetli katkı sağladığına işaret eden Aslanoğlu, “Hizmetlerin daha kuvvetli bir biçimde devreye girdiğini, sanayi üretiminin de değerli dayanak verdiğini görüyoruz. Endüstriyle kontaklı ihracat ve hizmetler kesimi, büyümenin ana dinamiği oldu.” diye konuştu.
Aslanoğlu, yatırımların uzun bir süre daha sonra düştüğüne dikkati çekerek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Yatırımlarda geçen yılın 3. çeyreğinde yüzde 22’lik epey kuvvetli bir artış vardı. Buna nazaran bir düşüş var fakat ivme kaybı da ortaya çıkmış gözüküyor. Bu; önümüzdeki devirde ihracat kapasitesini artırmak açısından izlenmesi gereken bir data. O kapasitenin artması gerekiyor. Hane halkının tüketimi, ötelenen talebin devreye girmesiyle arttı. Öte yandan tüketim için hizmetlere yönelik talebin artmasının da değerli bir katkısı oldu. Yeme içme ve turizm üzere dallar devreye girdi. İmalat endüstrisi mamüllerine talep genelde muhakkak bir gücü koruyor. Konutlarda yaşamanın ve vakit geçirmenin getirdiği bir talep değişimi var. İçerde de bu talebin sürdüğünü görüyoruz. Konut kesiminde son bir yıldaki canlanmayla birlikte, kiralık talebinin artması, konutla ilgili harcamalar ve okulların açılması bu talebi etkiledi. Sonuç olarak baktığımızda büyüme suratında baz tesirlerinin ortadan kalmaya başlaması ile çeyreklik bazda bir yavaşlama görüyoruz. Yıl genelinde ise yüzde 9,5’in üzerinde, çift haneli bir büyüme beklenebilir.”
İş gücü ödemelerinin hissesinin bir ölçü düştüğüne de değinen Aslanoğlu, “Büyümenin olduğu senelerda bunun da artmasını bekleriz. Minimum fiyat tartışmalarında, sanıyorum bu da dikkate alınarak bir düzeltme muhtaçlığı doğacaktır.” dedi.